oktober 2023

Is het huidige regionale kennislandschap klaar voor verandering?

30 oktober 2023/in Nieuws/door Klien

Draagvlak voor PLeK? Jordy Broekmeulen weegt de kansen en uitdagingen

Jordy Broekmeulen, adviseur bij het Interprovinciaal Overleg (IPO), onderzocht de rol en werking van regionale kennisinstellingen in verschillende regio’s. Hiervoor heeft hij vijf regionale kennisinstellingen gesproken die een ‘regionale kennisfunctie’ invullen of een soort ‘regionaal kennispunt’ zijn. Hoe gaan ze te werk, wat is hun visie op de regionale kennisinfrastructuur en welke rol kan PLeK spelen om die visie te realiseren?

De belangrijkste conclusies volgens Jordy: “Zo veel organisaties, zo veel wensen. Er zijn veel (publieke) organisaties, netwerken en platforms die iets met kennis doen of willen doen. Daarbij is nog veel winst te halen door de krachten te bundelen en bijvoorbeeld samen leer- en onderzoeksagenda’s te maken en langjarig te programmeren.’’ Een uitdaging daarbij is de verscheidenheid aan organisatievormen, aldus Jordy. ‘’Sommige organisaties zijn volledig gefinancierd door de provincie, terwijl andere als zelfstandige stichtingen functioneren en ook commerciële opdrachten aannemen. Het mooie van deze vorm is dat ze flexibel zijn en verder kunnen kijken dan een ingekaderde jaarplanning. Ieder organisatie heeft ook een eigen historie en ontstaansgeschiedenis, wat vaak samenhangt met de wensen en cultuur van de regio.”

Is er voldoende aansluiting bij nationale kennisinstellingen en netwerken? “Het kan altijd beter,” zegt Jordy. “De regionale kennisecosystemen hebben hun eigen dynamiek en werken regionaal én landelijk met elkaar samen. Het Nationaal Netwerk Brede Welvaart, een initiatief van meerdere regionale kennisinstellingen, is daar een mooi voorbeeld van. Dit helpt ook om landelijke partijen in de samenwerking te betrekken.”

Is er ruimte voor verbetering of vernieuwing? “Ja, en hier komt PLeK in beeld. De bureaus zien veel mogelijkheden voor PLeK om iets toe te voegen aan het kennisecosysteem. De bureaus noemen onder andere het in kaart brengen van kennisnetwerken en initiatieven, het invullen van kennishiaten en het faciliteren van samenwerking tussen verschillende kennisvragers en kennisinstellingen.”

Meer weten over het onderzoek van Jordy of het onderzoeksrapport downloaden? Maak een account aan op ons Platform via deze link.

Verbinding in kennis

11 oktober 2023/in Elke regio vertelt, Nieuws/door Klien

De kracht van regionale uitwisseling

Op 25 september gingen sleutelpersonen vanuit diverse kennisnetwerken door heel Nederland in gesprek over de potentie van regionale kennisdeling. Platform PLeK streeft ernaar kennis te bundelen en te zorgen dat regionale spelers effectief van elkaar kunnen leren (klik hier voor een beeldverhaal). Voor de aanwezigen: wat een vonk van energie en passie! Voor degenen die het hebben gemist: je hebt een cruciaal gesprek gemist, maar hier is je kans om weer in te stappen.

We doken diep in de uitdagingen rond regionale kennisuitwisseling. Enkele prikkelende punten die naar voren kwamen:

Lokale inzichten vs. grote strategieën: Hoe kunnen we de stem van lokale gemeenschappen koppelen aan de grootse langetermijnvisies van bestuurders?
Vertrouwenskloof: hoe bouwen en onderhouden we het vertrouwen dat nodig is voor effectieve kennisdeling?
Actiegerichte Kennis: kennisdeling is geen academische oefening. Hoe vertalen we wat we weten naar concrete, tastbare acties op de grond?

De uitwisseling benadrukte het belang van vertrouwen, open communicatiekanalen en de noodzaak van een gemeenschappelijke taal. Boeiende inzichten kwamen naar voren, zoals het cruciale onderscheid tussen ‘loss aversion’ en echte innovatie, de noodzaak om heldere communicatiekanalen met stakeholders zoals boeren te hebben, en het belang van ‘stralend falen’ – waarbij missers openlijk worden besproken en als leermomenten worden omarmd. We hebben een start gemaakt met een gezamenlijke agenda.

Geïntrigeerd? Deze gesprekken zijn het begin van een beweging ter versterking van de regionale kennisinfrastructuur.

Voel jij ook de noodzaak om deze beweging te versterken en een bijdrage te leveren? Meld je dan aan op onze community Platform PLeK. Het uitgebreide verslag van deze bijeenkomst vind je hier.

De volgende bijeenkomst vindt plaats op 20 november 12.00-17.00 uur, wederom in centrum LEF van RWS, in Utrecht.

We gaan dan verder met onderlinge kennisdeling en de vertaling naar strategieën en acties voor een sterke regionale kennis- en leerinfrastructuur.

Vernieuwing in de diepte

9 oktober 2023/in Interview, Nieuws/door Klien

De cruciale rol van regionale kennisnetwerken bodem en ondergrond

Een interview met Diana van Dorresteijn, programmamanager Regionale Schakelpunten Bodem en Ondergrond bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten

Hoe komen we tot een toekomstbestendig Nederland waarmee mensen zich kunnen identificeren en waarin mensen zich thuis voelen? Er zijn veel grote en urgente opgaven die strijden om de beperkte ruimte in ons land. De uitgangspunten van de ene opgave kan de haalbaarheid of de uitvoerbaarheid van een andere opgave onder druk zetten.

Het is de kunst om tegemoet te komen aan zoveel mogelijk ruimtevraagstukken. Denk daarbij niet alleen aan ruimte in de lucht of in het landschap, maar ook aan ruimte in bodem en ondergrond. Diana van Dorresteijn, programmamanager Regionale Schakelpunten Bodem en Ondergrond bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, benadrukt daarbij de noodzaak van gecoördineerde kennisuitwisseling.

Eerste ervaringen en de waarde van regionale aanpak

Recente pilots op het gebied van regionale kennisschakels voor bodem en ondergrond tonen aan dat gemeenten een cruciale rol spelen in de ondergrondse ontwikkelingen. Dit vereist echter significante investeringen in kennis en uitvoeringskracht zoals blijkt uit de eindrapportage.

De eerste ervaringen van de regionale kennisschakels zijn hoopvol en positief. Diana licht toe: “Het programma laat veelbelovende resultaten zien, maar er is meer nodig. Data over bodem en ondergrond is bijvoorbeeld versnipperd, sectoraal en niet digitaal. Voor effectieve besluitvorming op het onderwerp bodem en ondergrond zijn goede en complete data essentieel”.

Diana benadrukt het belang van op maat gemaakte plannen, gezien de uniciteit van elke regio. “Elk kennisnetwerk heeft een plan van aanpak ontwikkeld. Dat helpt bij het opzetten van een structurele, erkende regionale aanwezigheid.”

Het belang van menselijke en financiële investeringen

De huidige financiële beperkingen, vooral door eerdere bezuinigingen, en de groeiende complexiteit van de maatschappelijke opgaven brengen uitdagingen met zich mee. Dit betekent dat er dringend een inhaalslag moet worden gemaakt, met name in menskracht, het aantrekken van jonge professionals en financiële middelen zoals voor data-gedreven werkwijzen.

“Wat we zien,” zegt Diana, “is een groeiende behoefte aan ondergrondse ruimte voor uiteenlopende doeleinden zoals energieopslag, waterbeheer, datatransport en meer. Daarbij wordt de kwaliteit van de bodem ook beïnvloed. Er is een behoefte aan een geïntegreerde aanpak om deze uitdagingen aan te gaan.”

Ze vervolgt: “Gemeenten, provincies en waterschappen hebben behoefte aan inhoudelijke verdieping en bredere inzet van regionale pilots. Dit moet uiteindelijk leiden tot een goed werkende kennisinfrastructuur, waarin vragen vanuit de praktijk hun weg vinden naar kennisinstituten en waar internationaal, landelijk én lokaal ontwikkelde kennis breed wordt benut in de praktijk. Dit sluit aan bij de ontwikkeling van het interbestuurlijke platform PLeK, waar meerdere regionale kennis- en leernetwerken in de leefomgeving met elkaar verbonden worden.

Diana kijkt hoopvol naar de toekomst, ondanks de uitdagingen: “We streven naar robuuste regionaal kennisnetwerken bodem en ondergrond. Daarbij is nauwe samenwerking tussen provincies, gemeenten en andere relevante organisaties essentieel. Het doel is kennis over bodem en ondergrond te delen en samen te werken aan maatschappelijke vraagstukken. Regionale opgaven vragen om regionale uitvoeringskracht, maar ook om regionale en lokale kennis en kunde.”

Conclusie

Zonder data, informatie, kennis en visualisaties is het lastig beleid te maken en oplossingen te bedenken. Zeker in een speelveld waarin ruimtelijke keuzes met elkaar concurreren is feitelijke informatie en kennis nodig om scenario’s te kunnen bouwen en keuzes te kunnen maken. Een gecoördineerde, kennis-gedreven aanpak is essentieel om deze uitdagingen effectief aan te gaan. Daarbij moeten we zorgen voor voldoende menselijke en financiële middelen. Het is tijd voor actie: laten we samen investeren in kennis, in toekomstige generaties en in de duurzame ontwikkeling van onze waardevolle ondergrondse ruimte.

Twente in transitie: gezamenlijke kansen door kennisdeling

2 oktober 2023/in Nieuws/door Klien

Op 18 september kwamen verschillende belangrijke stakeholders, waaronder Provincie Overijssel, Gemeente Enschede en ministeries, in de gasfabriek in Deventer samen om de regionale opgaven en uitdagingen van Twente te bespreken.

De Twentse Opgaven
Twente heeft te maken met diverse uitdagingen, zowel op het gebied van natuur als op sociaal-economisch vlak. Een prominente kwestie is de wateropgave, die invloed heeft op bodemkwaliteit, droogte en landbouw. De landbouwtransitie, die niet alleen technische maar ook sociale en culturele implicaties heeft, wordt gezien als een essentiële taak. Hierin spelen zaken zoals veranderende landschappen, nieuwe wetgeving en de verhouding tussen landbouw en natuur. Tevens is de samenwerking tussen gemeenten een aandachtspunt, vooral gegeven de ervaringen met Regionale Energie Strategieën (RESsen) en de groeiende argwaan van lokale ondernemers jegens de overheid.

Ideeën voor een Regionale Kennishub

Tijdens de bijeenkomst werden twee centrale kansen geïdentificeerd:

Intersectorale Synergie: Er liggen kansen in het demonstreren hoe verschillende sectoren elkaar kunnen versterken. Een voorbeeld hiervan is de mogelijke aanlevering van biobased materialen door de landbouw aan de bouw en industrie. Ook wordt gekeken naar hoe circulaire economie en kringlooplandbouw met elkaar kunnen worden verbonden, met daarbij aandacht voor nieuwe verdienmodellen.
Betrekken van Praktijkkennis: Naast de reguliere onderzoekskennis, kan Twente profiteren van de unieke praktijkkennis die in de regio aanwezig is. Dit kan onderzocht worden aan de hand van concrete casussen zoals Markelo Noord en Broekheurne.

Stappenplan naar een Kennishub

Om de visie van een regionale kennishub te verwezenlijken, werd een duidelijk stappenplan voorgesteld:
Starten met concrete casussen zoals Markelo Noord.
Analyseer deze casussen op basis van vragen zoals: “Hoe kunnen sectoren samen nieuwe waarde creëren?” en “Hoe wordt praktijkkennis benut bij gebiedsontwikkeling?”.
Inventariseer de kennis- en leerbehoeften van de betrokken actoren.
Evalueer de huidige processen en het bestaande kennisecosysteem in de regio.
Ontwikkel een stappenplan voor de verdere opzet van een regionale kennishub. Hierbij hoort de vraag hoe men een groot aantal initiatieven kan organiseren en faciliteren.
Bepaal wat dit vraagt van alle betrokken partijen en identificeer noodzakelijke veranderingen.

De transitie die Twente doormaakt vereist een verandering in perspectief en een verenigde aanpak. De oprichting van een regionale kennishub kan hierin een cruciale rol spelen, waarbij kennisdeling en samenwerking centraal staan.

Het hele verslag kun je hier lezen.