Interview met Bernard ter Haar (bestuurder en beleidsadviseur)
Over ruimtelijke ordening en kennisintegratie
Wat zijn volgens jou de grootste uitdagingen op het gebied van ruimtelijke ordening en sociale zekerheid in Nederland?
Bernard ter Haar: De grootste uitdaging is het herwinnen van een centrale regie voor ruimtelijke ordening. We kunnen niet langer aannemen dat regionale initiatieven alle nationale opgaven afdekken. Er is behoefte aan strategische keuzes en sturing op landelijk niveau. Een goed voorbeeld is de woningbouwopgave – we moeten dit niet alleen zien als het bouwen van woningen, maar als het creëren van een prettige leefomgeving voor miljoenen nieuwe Nederlanders.
Hoe ziet u de rol van kennis in deze complexe vraagstukken?
Bernard: Kennis is cruciaal. We missen momenteel de essentiële kennis om deze uitdagingen adequaat aan te pakken. Dit komt deels door het verkokerde denken binnen bestuurlijke structuren. Neem bijvoorbeeld de warmtetransitie; gemeenten krijgen de regie, maar hebben vaak geen idee hoe hiermee om te gaan. Kennis zou niet alleen een aanbod moeten zijn, maar er moet een verplichting zijn om kennis te vragen en te integreren in beleid en uitvoering.
Je sprak over het probleem van verkokerd denken. Hoe kan dit worden aangepakt?
Bernard: We moeten dwarsverbanden leggen tussen beleidsvelden en dit systemisch aanpakken. Dit vraagt om een omslag in denken, niet alleen in uitvoering maar ook in bestuurlijke processen. Het huidige systeem van verkokering stuit op grenzen en belemmert effectieve oplossingen.
Hoe zie je de toekomst van de ruimtelijke opgaven in Nederland?
Bernard: We staan voor een grote verbouwing van Nederland, waarbij energie, natuurherstel, klimaatbestendigheid, de woonopgave en infrastructuur samenkomen in een nieuw ruimtelijk concept. We moeten eerst begrijpen waar het over gaat voordat we keuzes maken. Kennis is hierin de sleutel. Pilots moeten gericht zijn op kennisontwikkeling, zodat we bij het opschalen daadwerkelijk over de benodigde kennis beschikken.
Wat is je visie op platform PLeK in deze context?
Bernard: PLeK moet gericht zijn op uitvoeringsgerichte kennis, die onvermijdelijk, transparant en inzetbaar is. Er moet een verplichting komen om op andere wijze te leren en kennis te delen. Dit is essentieel voor het succes van PLeK. Regionale aanpakken moeten integraal zijn, waarbij alle opgaven worden meegenomen, vergelijkbaar met een milieu-effectrapportage.
Hoe zie je de interactie tussen verschillende bestuurslagen en kennisinstellingen?
Bernard: Er moet bewustzijn zijn van andere platforms en kennisinstellingen zoals Platform 31 en PBL. Bestuurlijk is het een uitdaging om regio’s effectief aan te sturen, vooral vanwege de vele verschillende regio-indelingen. Een oplossing kan zijn terug vallen op bestaande provinciale indelingen als centraal aanspreekpunt.
Tot slot, welk advies zou je geven voor de toekomstige richting van beleid en kennisintegratie?
Bernard: We moeten erkennen dat we op een kantelpunt staan. Het is tijd om te zeggen: zo kan het niet langer. Kennisintegratie en een holistische benadering van beleid zijn cruciaal voor de grote transities waar we voor staan. Het is tijd om te handelen op basis van de beste beschikbare kennis en om bestuurlijke structuren dienovereenkomstig aan te passen.
Meepraten over dit onderwerp? Meld je vandaag nog aan voor Platform Plek.
Cindy Ras, senior onderzoeker bij het Fontys lectoraat ‘De Ondernemende Regio’, deelt op 8 februari tijdens de